ایران با ذخایر غنی گاز، جایگاه مهمی در چشم انداز انرژی جهان دارد. ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی، آماده است تا از منابع خود به طور موثر استفاده کند. توافقات اخیر با ترکمنستان بازتاب استراتژی گسترده تری است که هدف آن استفاده از این ثروت در ارتقای جایگاه ژئوپلیتیکی آن است. شبکه گسترده خطوط لوله گاز ایران که بیش از 4000 کیلومتر امتداد دارد، زیرساختی قوی را فراهم می کند که نه تنها توزیع داخلی را تسهیل می کند، بلکه فرصت هایی را برای ترانزیت گاز بین المللی ایجاد می کند. توافقات با ترکمنستان و رسویه را می توان در دو قرارداد مهم سوآپ دسته بندی کرد.

اولین رویکرد موفق ایران قراردادی با روسیه برای انتقال گاز به مشتریان جدیدی نظیر پاکستان و هند است، در حالی که دومین رویکرد ایران نیز شامل سوآپ گاز ترکمنستان از مسیر ایران با هدف انتقال گاز به عراق است. از طریق این چارچوب ها، ایران خود را به عنوان یک واسطه ضروری در خطوط تامین گاز که به همسایگان خود پاسخ می دهد، قرار می دهد. این امر به ویژه با توجه به تقاضای فزاینده برای انرژی در این مناطق که به منابع خارجی برای تأمین رشد آنها وابسته هستند، قابل توجه است.

براساس قرارداد ایران با ترکمنستان، ایران به عنوان مجرای گاز ترکمنستان برای رسیدن به عراق عمل خواهد کرد. این امر نه تنها اعتبار ایران را به عنوان یک مرکز ترانزیتی افزایش می دهد، بلکه روابط آن را با همسایگان شمالی خود نیز مستحکم می کند. برای ترکمنستان، این ترتیب بازارهای جدیدی را برای صادرات گاز این کشور باز می کند، که با توجه به وابستگی این کشور به خریداران محدود بسیار مهم است.

ایران با مذاکره بر سر قراردادی با روسیه برای انتقال گاز به بازارهای جنوب آسیا، مشارکت های گازی خود را متنوع تر می کند. این حرکت استراتژیک است زیرا با هدف ایران برای تبدیل شدن به یک بازیگر کلیدی در پویایی انرژی منطقه‌ای و در عین حال تقویت چشم‌انداز انرژی مشارکتی همسو می‌شود.

در باب موقعیت منحصر به فرد جغرافیای ایران در تحقق نقشه‌راه تبدیل کشور به هاب گازی منطقه نیز باید گفت که موقعیت جغرافیایی ایران یکی از مهمترین مزیت های آن است. ایران که بین کشورهای غنی از گاز مانند ترکمنستان و بازارهای مصرف عمده در آسیای جنوبی و خاورمیانه واقع شده است، موقعیت منحصر به فردی را دارد که به عنوان یک هاب ترانزیتی عمل کند. علاوه بر این، شبکه خط لوله به خوبی توسعه یافته آن امکان جابجایی کارآمد گاز را فراهم می کند، بنابراین هزینه های انتقال را در مقایسه با مسیرهای طولانی تر کاهش می دهد.

توسعه زیرساخت‌هایی که از انتقال گاز پشتیبانی می‌کند برای ایران برای تحقق کامل جاه‌طلبی‌هایش ضروری است. برای این منظور، ایران در ارتقاء و گسترش شبکه خطوط لوله خود سرمایه گذاری کرده است. زیرساخت‌های بهبود یافته نه تنها قابلیت اطمینان تحویل گاز را افزایش می‌دهد، بلکه اعتماد سرمایه‌گذاران را افزایش می‌دهد و مشارکت‌ها و توافق‌های بیشتر را تسهیل می‌کند. رویکرد ایران برای تثبیت خود به عنوان یک هاب گازی عمیقاً در تقویت روابط دیپلماتیک با همسایگانش ریشه دارد.

در اجرای این قراردادهای گازی، ایران تعهد به همکاری های منطقه ای را نشان می دهد که می تواند تنش های تاریخی را متعادل کند و ثبات را تقویت کند. به عنوان مثال، بهبود روابط با ترکمنستان می تواند شکاف های تاریخی را پر کند و سابقه ای برای سرمایه گذاری های مشترک در بخش انرژی ایجاد کند.

انتظار می رود قراردادهای گازی با ترکمنستان و روسیه پیامدهای اقتصادی قابل توجهی برای ایران داشته باشد. ایران با تثبیت خود به عنوان یک نقطه ترانزیت کلیدی، می تواند درآمدهای ارزی قابل توجهی را از طریق هزینه های ترانزیت و خدمات مرتبط به دست آورد.این هجوم ارز می تواند حمایت مالی بسیار مورد نیاز را از اقتصاد ایران که تحت فشار تحریم های بین المللی قرار گرفته است، فراهم کند.

علاوه بر این، افزایش صادرات گاز از طریق این توافق‌نامه‌های جدید احتمالاً باعث ایجاد شغل در بخش انرژی خواهد شد، زیرا مشارکت بیشتر شرکای بین‌المللی مستلزم نیروی کار ماهرتر است. در این راستا دولت چهاردهم ایران انرژی را اهرمی برای توانمندسازی و پایداری اقتصادی می داند.

با امضای قراردادهای اخیر گازی، مسیر ایران به عنوان یک هاب گاز امیدوارکننده به نظر می رسد. ایران با بهره‌گیری از منابع فراوان، تقویت روابط منطقه‌ای و تمرکز بر پیشرفت فناوری، می‌تواند به عنوان یک بازیگر کلیدی انرژی در خاورمیانه ظاهر شود. با توجه به پویایی های ژئوپلیتیکی در حال تحول و انتقال مداوم به سمت انرژی های راهبردی نظیر گاز، نقش ایران در چشم انداز انرژی منطقه ای تحت ارزیابی دائمی خواهد بود. با این حال، ایران با تحکیم موقعیت خود به عنوان یک هاب ترانزیت و انتقال گاز، می تواند به استقلال اقتصادی بیشتری دست یابد، ثبات منطقه ای را تقویت کند و به طور مستقیم به امنیت انرژی همسایگان خود کمک کند.

تحولات اخیر در بخش انرژی، هدف ایران را برای قرار گرفتن خود به عنوان یک هاب مرکزی گاز در منطقه تقویت کرده است. آخرین توافقات بین ایران با ترکمنستان و روسیه و همچنین به صورت موازی جهت اتصال مستقیم گازی ایران به هند و پاکستان مسیر حرکت ایران به سمت تبدیل شدن به هاب گازی منطقه را در دولت چهاردهم تداوم بخشیده است.